Nu ik zelf nog onlangs 5 dagen in mijn bed heb gelegen met een migraine aanval, is het misschien een mooi moment om het over ziekte te hebben.
Ziekte, we worden er meer en meer mee geconfronteerd. En volgens mij grotendeels terecht. Er zijn wel degelijk veranderingen gaande.
Eerst enkele cijfers. Volgens een recente studie zou 8 op de 100 mensen in België chronisch of langdurig ziek zijn (>1 maand). Van die 8 chronische zieken zouden er 2 thuis zijn door depressie en 2 door rugproblemen. In de Standaard stond er zelfs dat de helft van de Vlamingen moet langdurig behandeld worden voor een chronische aandoening (astma, depressie, diabetes,..). Er is een duidelijke stijging in aantal te merken. Deze heeft natuurlijk te maken met de veroudering en de levensstijl van de bevolking. Kanker en HIV worden ook onder chronische aandoeningen gecategoriseerd omdat ze beter kunnen behandeld worden.
In de bedrijfsgeneeskunde wordt er ook duidelijk meer en meer nadruk op ziekteverzuim gelegd. Er zijn 4 soorten ziekteverzuim. Zwart, wit, grijs en roze. Maar ik wil jullie de uitleg hiervan besparen. Het ziekteverzuim stijgt. We kunnen er niet meer rond. Mensen die niet kunnen werken, kosten geld aan de bedrijven en de maatschappij. Logisch dus, dat we, naar Nederlands model, dit willen bestuderen en aanpakken.
Als bedrijfsarts kom ik elke dag in contact met gezonde mensen en langdurig zieken. Van cijfers naar de realiteit dus.
Waarom stijgen de ziekteverzuim cijfers? Goede vraag. Dat is een verzameling van factoren, volgens mij. Het is een combinatie van zowel psychische als lichamelijke problemen. Zo is er de toenemende werkdruk. Meer werk voor minder mensen. Alsmaar meer informatica systemen. Een miljoen mails per dag. Altijd en overall telefonisch beschikbaar zijn,deadlines, mensen worden mondiger,…Het is niet gemakkelijk om daar als mens elke dag mee om te gaan. Zeker niet als je daarnaast nog eens een druk leven hebt (kinderen, vrienden, familie,…). Lichamelijk zijn er veel problemen van de rug, schouders, knieën,…Al wordt er meer en meer nadruk op ergonomie gelegd
Mensen die langdurig ziek zijn, komen langdurig op de ziekenkas en/of invaliditeit te staan. Er is geen contact meer met de werkgever. Mensen komen in een sociaal isolement te staan. Ze komen in een vicieuze cirkel. Hoe moeten die mensen daar in Godsnaam uit geraken? Hoe moeten we die situatie oplossen? Reïntegratie is een woord dat je in de toekomst meer en meer zal horen. En daar is een rol weggelegd voor de behandelende arts en de bedrijfsarts. Een spontaan gesprek met deze mensen tijdens hun ziekteverlof kan reeds een idee geven over wat deze mensen lichamelijk of geestelijk kunnen en niet kunnen.
Veel werkgevers kunnen hier een grote rol in spelen en deze mensen toch een tijdelijke aangepaste job of zelfs een andere job geven. Veel werkgevers kunnen deze mensen uit hun insolement halen. Gelukkig gebeurt dit (nog). Maar jammer genoeg kunnen of willen niet alle werkgevers een andere job geven. Vooral kleinere werkgevers kunnen geen oplossingen aanbieden.
Maar ik vrees dat de instroom van chronisch zieke mensen te groot is.
De mogelijke routes die langdurig zieken kunnen volgen:verder op ziekteverlof/invaliditeit blijven staan, zelf ontslag nemen of medisch ontslag en op RVA komen.
Maar wat gaat de arbeidsmarkt en de maatschappij blijven doen met al deze mensen? Ik hoor Minister De Block zeggen dat we de mensen een job op maat moeten geven. Maar ik blijf er bij, de meeste werkgevers kunnen dit niet. Waar ga je deze mensen blijven plaatsen? Waar komen en kunnen ze terecht? Er bestaan wel degelijk systemen als arbeidstraject en loopbaan begeleiding. Maar ik heb persoonlijk vaak het gevoel dat mensen in een zwart gat terecht komen na bijvoorbeeld een medisch ontslag. Vooral 50-ers maken zich grote zorgen over hun toekomst en ik begrijp ze wel. Je kan toch moeilijk op termijn fabrieken gaan zetten waar mensen een job “op maat” kunnen uitoefenen?
Daarom maak ik mij dus zorgen over de huidige evolutie. Pensioen op 67 jaar is een utopie of er moet echt iets grondig gaan veranderen.
Arbeidsgeneeskunde wordt hervormd en afgebouwd. Het tekort en de onaantrekkelijkheid van het beroep maken het er niet beter op. Terwijl ik juist denk dat bedrijfsartsen een heel goede inschatting kunnen maken van wat mensen kunnen en niet kunnen op arbeidsvlak. Beste regering, stippel een traject uit, waarbij chronisch zieke mensen bij de bedrijfsarts terecht kan. Haal ze uit hun isolement. Maak ook een kader waarin bedrijven gaan samen zitten, hoe ze een loopbaan kunnen uitstippelen. De bedoeling van iemand aan te werven is om die persoon vanaf zijn eerste dag tot zijn laatste dag, 40 jaar later, te kunnen tewerkstellen. Flexibele vormen van tijdskrediet, flexibeler uren, halftijds of 4/5 niet zwaar afstraffen vanaf 50. Naar Scandinavisch model. Hou mensen aan het werk. Concentreer de arbeid niet op 20 jaar hard werken, maar spreid het uit over 40. Maak een lange loopbaan draaglijk. Mentaal en fysiek. Ik besef dat we allemaal langer moeten werken. Maar daar gewoon een paar jaren bijlappen zonder dat er consequenties aan vasthangen lijkt me niet verstandig.
Zoals ik hierboven al schreef, er is echt nog heel veel werk aan de winkel. Ik doe alvast mijn best om chronisch zieke mensen te helpen, elke dag opnieuw.
De wereld van David 